door Peter Donk
GORINCHEM – Bijna tien jaar wordt er niet meer gezeten op de stoelen van schouwburg De Nieuwe Doelen aan de Haarstraat. Dat vinden veel mensen ontzettend jammer. Zaterdagmiddag 5 oktober 2024 kondigde wethouder Fatih Polatli (Stadsbelang) van Cultuur aan dat vanaf maandag 7 oktober 2024 wordt gewerkt aan een comeback van een nieuwe schouwburg voor de stad. Hij deed dat tijdens de opening van de expositie ‘Haal het doek maar op!’, de titel van de tentoonstelling over 180 jaar theater De Nieuwe Doelen (1844 – 2024), die vanaf nu te zien is in het Hendrick Hamel Museum aan Kortendijk 67.
Voordat de vele gasten zaterdagmiddag de tentoonstelling konden bewonderen in het Hamelhuis was er een samenkomst met enkele sprekers in Huize Steijndeld, ook aan de Kortendijk, nabij het museum. De showgroep van balletschool Papillon verleende hun medewerking. (Foto Peter Donk / Gorinchem24)
Tekst gaat verder onder foto.
De Gorcumse theatergeschiedenis begon in 1844, met de bouw van theater De Doelen in de Molenstaat. Na vele jaren van trouwe dienst was het pand verouderd. Sloop volgde en in 1961 verrees nieuwbouw De Nieuwe Doelen, met 600 zitplaatsen. Daar kwam van alles op de planken: serieus toneel, revue, cabaret, ballet, dans, musical en concerten. Maar ook werden films vertoond en was er podium voor Gorinchemse (amateur)gezelschappen, koren en schoolvoorstellingen. De Nieuwe Doelen was beschikbaar voor de hele stad.
Lege stoelen
De middag werd zaterdag ingeleid door Mathieu van Pelt, conservator van het Hendrick Hamel Museum en Mari Kant van het Theaterarchief. Een optreden was er van een showgroep van balletschool Papillon. Zij symboliseerden de leegstand met tien lege stoelen, symbool voor bijna tien jaar geen schouwburgfunctie meer van het gebouw aan de Haarstraat. Vanwege ingrijpende bezuinigingen kwam in 2015 een eind aan het theater, zoals we het kenden.
Moeilijke tijden
Voormalig directeur van schouwburg De Nieuwe Doelen Roy Grünewald blikte terug op het markante gebouw, waar eens grote artiesten op het podium stonden voor volle zalen. “Gorinchem heeft wel de doelen, maar niet de middelen”, was volgens Grünewald een veel gehoorde uitspraak. In vroeger jaren werden artiesten met de harmonie opgehaald bij het station en begeleid naar de schouwburg gebracht. Volgens Grünewald begon de ellende na de oorlog. Toen zakten tijdens een uitvoering van De Jantjes mensen door het podium. Er werd geld gestoken in de schouwburg door het bedrijf W. de Vries Robbé, een groot werkgever destijds in Gorinchem. Het ging om vier ton in guldens. “Mensen konden ook een steentje komen en zo letterlijk bijdragen aan het theater. De naam veranderde in stadsgehoorzaal De Nieuwe Doelen”, vertelde Grünewald. De economie zat niet mee en dat zag ook de gemeente Gorinchem. Gekozen werd uiteindelijk voor privatisering. De Arjan van Dijk Groep schoof Grünewald, als medewerker naar voren namens de evenementenorganisator. Grünewald werd artistiek directeur: “De gemeente zou het pand opknappen. Maar economisch ging het niet goed. We zaten midden in de stad. Waren als locatie niet aantrekkelijk voor congressen, omdat we geen parkeergelegenheid hadden.” In 2004 was de lol er voor Grünewald af en ging hij in een andere functie aan de slag in Breda, maar hij bleef in Gorinchem wonen. Hij haalde ook de ‘drietraps’ aan in de samenwerking met theater Peeriscoop.
Tekst gaat verder onder foto.
Perspectief
Wethouder Fatih Polatli zegt de schouwburg van toen te herinneren als ‘een gesloten pand’. “Voor mijn gevoel! Per toeval kwam ik destijds in aanraking met de schouwburg door een programma dat mij aansprak”, vertelde Polatli en hij gaf in zijn korte speech ook weer perspectief: “De stoelen zijn voor mij heilig. We gaan ons best doen om de schouwburg weer terug te krijgen. Vanaf maandag beginnen de gesprekken en wil ik de stad erbij gaan betrekken net als organisaties. Er staat acht miljoen voor de nieuwbouw. We gaan nu als een gek aan het werk.”
Tekst gaat verder onder foto.
Unieke spullen
Na nog een optreden van de showgroep konden de aanwezigen deze groep naar buiten volgen richting het Hendrick Hamel Museum. Er volgde geen officiële handeling meer, maar een ieder kon bij binnenkomst in het museum de herinneringen ophalen. Er zijn dankzij Mari Kant zoveel unieke spullen bewaard gebleven en ze zijn t/m zondag 2 maart 2025 allemaal te bewonderen. Aan de hand van verhalen van oud-medewerkers, foto’s en voorwerpen uit het Gorcums Theaterarchief geeft de expositie een leuk, levendig en leerzaam kijkje achter de schermen. In de tuin achter het Hamelhuis eindigde de middag met een borrel, ontmoeten en herinneringen samen ophalen.
